خانه-به-دوش
از همه چیز از همه جا، گاهی فقط خودمخانه-به-دوش
از همه چیز از همه جا، گاهی فقط خودمآبشار لونک ، تو آن بلای قشنگی که آمدی به سرم
الکی مثلاً داریم به هم آب میپاشیم، بیایید دل زخمخوردهمان را خنک کنیم. گاهی هم به قورباغهها دهنکجی کنیم تا یادشان نرود با این دل بیدروپیکر چه کرده‌اند!
آخر نفهمیدیم این طبیعت افسونگر با مقاصد رنگارنگی که در دل خود دارد، چه از جان ما میخواهد. یک بار وسوسهمان می‌کند، دو بار وسوسهمان می‌کند، بار سوم دیگر چرا گول میخوریم. فکر کنم عمدیاست. اصلاً به عمد دلمان پاپیچمان می‌شود تا راهی سفر شویم؛ بترکد این دلمان که بس ما را به طبیعت کشاند و خاطراتمان را زنده و تمام موهایمان را سفید کرد. درست است، دستش هم درد نکند، لحظاتی را در کنار زیبایی‌ها میگذرانیم، اما این طبیعت خدا خیر داده که ولمان نمیکند؛ دوباره آتش به جانمان میاندازد، دِ آخر هرجایش هم، ویژگی خاص خودش را دارد؛ جنگل با درختان سربهفلککشیده، کوه استوار، صخره‌های با استقامت، دشت‌های گل رنگارنگ، آن آبشارهایی که صدایش دمار از روزگار در میآورد. مثلاً همین آبشار لونک خودمان. خدایا چه کنیم آخر با این همه بلای خوش که به سرمان میآوری؟
گیلان، طبیعتی بهشتی دارد، ای بابا، روستاهای زیبایی هم دارد، مثلاً در یک جاده رویایی منتهی به سیاهکل. کشت ما را، بسکه صدایمان کرد. بیایید ببینیم حرف حسابش چیست.
هوسانگیز مثل آبشار لونک
باید برویم گیلان، فرقی نمیکند از کدام مسیر، برای دیدن آبشار باید به جاده سیاهکل- دیلمان بزنیم. جادهای در دنیای زیبایی. مسیری کوهستانی-جنگلی که هر لحظه با مناظر دیدنیاش غافلگیرمان می‌کند، لعنتی، اصلاً میخواهد دل ما را ببرد، خدا برکتش دهد با شالیزارهای سرسبز و زیبا و باغهای چای که روح را جلا می‌دهد، بماند آبشار لونک در سمت راست جاده رخ مینماید و…
آبشاری دیدنی؛ متشکل از دو آبشار که همچون فرزندان دوقلو در آغوش طبیعت جای گرفتهاند، زیبایی خیرهکننده آبشار لونک، به حدی است که عروس و دامادها نه تنها از روستای لونک، بلکه از دیگر شهرهای نزدیک هم، در روز پیوندشان میآیند و تصاویر خاطرهانگیزی ثبت میکنند. روز عروسیمان هم این طبیعت دستبردار نیست.
از دست ندهید: تعدیل در اجاره بهاء
چه نقشه ای برایمان کشیده؟
در کنار آبشار لونک بسیاری کارهای دیگر هم میتوان کرد. اصلاً نقشه کشیده که حالمان را خوب کند و وقتی برگشتیم، دوباره دلتنگیمان برایش پیرمان کند.
جنگل نوردی
وقتی آبشار در دل جنگل باشد، چه چیز میتواند ما را از جنگلنوردی منصرف کند؟ درختان خوش قدوقامت؟ صدای پرندگان؟ نورهایی که به شکل خطوط عمودی در زمین فرو رفتهاند؟ گلهای رنگارنگ؟ بوی گیاهان بارانخورده؟ عطر خاک؟ اصلاً به ما خیره شده‌اند که نکند پایمان را کج گذاشته و برگردیم! کجای کاریم ما؟
طبیعت گردی
کمی آنطرفتر از آبشار لونک ، دام دیگری پهن است. رودخانهای جاری است که به‌عنوان یکی از زیباترین رودخانههای روستای لونک و منطقه اطراف، از آن یاد می‌شود. به علت قرار گرفتن این رودخانه در دره، یکی از زیباترین تصاویر طبیعت پیش روی ما قرار میگیرد. نگفتم دام است؟
لج کنید، کمپ بزنید
آقا حالا که تا اینجا آمدیم و طبیعت، تیرش را به قلبمان فرو کرده، بیایید کمپ بزنیم و حقمان را از او بگیریم. مثلاً چادری بزنیم و ساعتها بنشینیم و به آن خیره شویم، بلکه رویش کم شود. با خانوادهمان خوش بگوییم و بخندیم که نفهمد از این همه زیبایی دردمان آمده!
آب بازی کنیم
بیایید اصلاً به روی خودمان نیاوریم، آتش عشق به طبیعت میسوزاندمان، الکی مثلاً داریم به هم آب میپاشیم، بیایید دل زخمخوردهمان را خنک کنیم. گاهی هم به قورباغهها دهنکجی کنیم تا یادشان نرود با این دل بیدروپیکر ما چه کرده‌اند!
همچنین بخوانید:
آثار باستانی لرستان ، گنج پنهان در موزه های جهان (+ویدئو)
آثار باستانی لرستان ، گنج پنهان در موزه های جهان
یکی از آثار منحصربهفرد مربوط به این غار، شیردال باستانی است. جام شیردال مربوط به دوره هخامنشی و احتمالاً 500 سال پیش از میلاد مسیح است.
استان لرستان با آن قدمت و آثار باستانیاش با جاذبه‌های بینظیر طبیعی، میتواند بهانهای برای سفر بهیادماندنی شما باشد. اما جاذبه‌های گردشگری به کنار؛ اصلاً قلعه فلک الافلاک، پل گاو میشان، دره خزینه، دریاچه گهر، آبشار آب سفید، آبشار بیشه، تونل برفی و… همه و همه یک طرف، آثار باستانی لرستان هم یک طرف که در پاریس جایی برای خودنمایی پیدا کرده و همه را کنار زده است. اما! غار میرملاس چیزی برای عرضه کردن دارد که یک سر و گردن، استان لرستان که هیچ، ایران را، بالاتر از کل کشورها که نه بلکه کل جهان نشان می‌دهد. او نخستزادهی دست بشر را در آغوش خود جای داده. نخستین زایش هنر جهان. نخستین نقاشیِ تاریخ بشر را در دل خود جای داده است.
اگر به لرستان سفر کنید و مقصدتان 18 کیلومتری شمال شرقی کوهدشت. باشد، غار میرملاس را در شکاف دره‌ای (بین کوه‌های سرسرخین و همیان) خواهید یافت؛ برای رسیدن به نخستین نقاشی‌های تاریخ بشر باید کمی از کوه بالا بروید. جایی نزدیک به حضور خدا، آنجا که باستان‌شناسان نقاشی‌های میرملاس را کشف کرده‌اند. آنها در افغانستان و عراق و چند منطقه دیگر از خاورمیانه هم کنکاش کرده، ولی هنوز نمونه این نقاشی‌ها، بخشی از آثار باستانی لرستان را، در هیچجای دنیا کشف نکرده‌اند. از 12 هزار سال پیش!
دیگر آثار باستانی لرستان که در جایجای جهان پخش است، از غار “کلماکره” یکی از غارهای کهن لرستان، با داستان شگفتانگیز و سرنوشتی پر راز و رمز بهدست آمده است. به گمانی، ظروف نقرهای که به اشکال مختلف از غار کلماکره بهدست آمده است، باید غنایمی باشد که “کاسیان”، یعنی ساکنان اصلی لرستان از یغماگران و سپاهیان آتنی گون بازپس گرفتهاند. “آتنی گون” از سرداران اسکندر مقدونی بود، که جهت دستیابی به همدان از کوه‌های لرستان عبور کرد.
مجسمه‌های این غار عمدتاً نقرهای و شامل اشکال حیوانات وحشی، تنگ‌های نقرهای با برجستگی‌های زیبا، سکه‌های طلا و نقره هستند که تعداد کمی از آنها در موزه فلکالافلاک شهر خرمآباد نگهداری می‌شوند.
بسیاری از اشیای ارزشمند این غار، یکی از ۶ گنجینه بزرگ کشف شده در جهان، امروز در موزه‌های لوور پاریس، سنپترزبورگ روسیه، متروپولیتن نیویورک، بریتیش میوزیوم لندن و موزه میهو ژاپن وجود دارد. بسیاری از اشیای مکشوفه کلماکره که به خارج از کشور راه یافت، در قالب یک نمایش ویژه از آثار باستانی لرستان در نیویورک، لس‌آنجلس، لندن و وین در معرض دید عموم گذاشته می‌شوند.
یکی از آثار منحصربهفرد مربوط به این غار، شیردال باستانی است؛ جام شیردال مربوط به دوره هخامنشی و احتمالاً 500 سال پیش از میلاد مسیح است.
کجاست و چطور؟
غار کلماکره در بخش مرکزی پلدختر در جنوب کوه مله، در روستای دره باغ واقع شده. دهانه‌های تقریباً دوقلوی غار، در پناه صخره‌ای شیب‌دار با دیدی کاملاً کور قرار گرفته، به همین دلیل، از هر نظر مأمن مطمئنی برای اختفا و شرایط اضطراری به حساب می‌آمده است. داستان این گونه بود: یکی از اهالی پلدختر که به شکار علاقهمند بوده، در سال 1367 بر حسب تصادف به دره‌ای می‌رسد که غار کلماکره در دل صخره‌های آن قرار داشته. شکارچی در پی ورود به غار مذکور، خیلی اتفاقی با اشیای عتیقه و گرانبها مواجه می‌شود و پس از استخراج گنجینه، قضیه لو رفته و جریان به اداره میراث فرهنگی لرستان منعکس می‌شود.
علاوه بر اشیای کشف شده، شواهدی همچون دیوارچینی‌های دستساز با سنگ و گچ و کاهگل و قطعات پراکنده سفال و خمره‌های جا گذاشته شده و قطعات سفال شکسته، نشانه وجود زندگی در این غار سحرآمیز است.
کتیبه‌های یافتشده نشان می‌دهد این اشیا متعلق به سرزمین سمتی(ساماتوره) بوده و بنیانگذار آن پادشاه “آمیریش” فرزند “دابالا”. این گنجینه به خوبی ثروت فوق‌العاده این سلسله محلی را آشکار می‌سازد. نام شاهانی که از کتیبه‌های موجود بر روی اشیا غار کلماکره شناخته شده‌اند، نشان میدهند که شاید این گنج، یکی از 7 گنج پنهان در جهان باشد.
همچنین بخوانید:
ییلاق سیلوانا ، لطفاً بیایید نرویم!
درختانی نظیر سیب وحشی، گلابی وحشی،گردو، بادام وحشی، سنجد و... همه و همه از زیباییهای بینظیر ییلاق سیلوانا است. آیا به سرزمین آلیس سفر کردهایم؟ «آلیس در سرزمین عجایب؟!»
از مناطق ییلاقی چه میخواهیم؟ زیبایی؟ طبیعت بکر؟ جایی برای کمپ زنی؟ روشن کردن آتش؟ چرخاندن زغالهای گُرگرفته برای چاق کردن قلیان؟ گرفتن ماهی با چوب و چماق کباب کردن آن؟خوردن پرتقال در طبیعت و انداختن پوست آن در آتش؟ آره، چون نمیخواهیم جنگل را کثیف کنیم، پوستها را در آتش میاندازیم تا دود شود و بترکد و بمیرد. اصلاً هیچ کدام. ما بسیار دوستدار طبیعتیم، نهایت سیگاری روشن کنیم و ته سیگارمان را هم با پا له کنیم تا ییلاق یک وقت خدایی نکرده آتش نگیرد.
میآیید ییلاق نرویم؟ میآیید تهمانده لیوان چاییمان را نپرانیم داخل سبزهها؟ به خدا جاهایی مثل ییلاق سیلوانا حیفند، حیفند که این بلاها را سرش بیاریم. حیف است سبزه هایش را زیر پای آفرودهایمان له و میخهای بلند چادرمان را، آن میلههای زمخت و سرد را در زمینش فرو کنیم.
اصلاً ییلاق سیلوانا کجاست؟
در جنوب غربی استان آذربایجان غربی و در فاصله ۳۰ کیلومتری غرب ارومیه، در دامنه ارتفاعات بلند مشرف بر خط مرزی ایران و ترکیه قرار دارد. ییلاق سیلوانا از شرق به شهر ارومیه و از غرب با شهر شمزینان ترکیه و از شمال با شهر سرو وَ از سمت جنوب در داخل کشور با منطقه دشتبیل شهرستان اشنویه، محدود می‌شود. با چشمه‌ها و دریاچه‌هایی که از آب شدن طبیعی برف ارتفاعات به‌وجود آمده، آخی. منطقه‌ای بکر و بسیار زیبااست.
زمین‌های آبی و دیمی مستعد در منطقه، آب‌های فراوان زیرزمینی و جاری، اقلیم کوهستانی، بارندگی مناسب سالیانه، طبیعت زیبا و همیشه سرسبز و باغهایی همچون سیب، گلابی، گردو، زردآلو، گیلاس، آلوچه، هلو، به و همچنین درختانی نظیر سیب وحشی، گلابی وحشی، بوتهٔ سماق، گردو، بلوط، زالزالک، بادام وحشی، سنجد و… همه و همه از زیباییهای بینظیر ییلاق سیلوانااست. نکند به سرزمین عجایب سفر کردهایم؟ همانجا که بی نهایت زیبایی های شگفت داشت… «آلیس در سرزمین عجایب؟!»
سیلوانا با اکسیژن خالص
منطقه سیلوانا به عنوان یکی از ۱۹ منطقه جهان که دارای اکسیژن خالص است؛ یکی از مناطق نمونه گردشگری استان آذربایجان غربی و حتی ایران. کلمه‌ی سیلوانا یا سیلوانه، کلمه‌ای است که ریشه‌ی ایتالیایی دارد، به معنی بهشت و در لغت به معنی جنگل و بیشه‌ی سبز است. منطقه‌ای بکر و بسیار زیبا با دریاچه‌های کوچک در پای کوه‌ها، رودخانه‌ها و آبشارهایی که در این منطقه ییلاقی سرازیر هستند، سرزمینی به صورت تکه‌ای از بهشت که هرکس پای در این سرزمین می‌گذارد، مات و مبهوت از زیبایی‌هایش می‌شود و هر بار که به آنجا سفر کنی، انگار برای نخستین بار است که آن را می‌بینی و مکان‌ها و زیبایی‌ها را کشف می‌کنی. ییلاق سیلوانا حیف است.
اما:
این منطقه در 4 شهریور 1394 شهر پاراگلایدر و مسابقات ملی پاراگلایدر در این منطقه و در سایت پروازی کاوه خلیل ارومیه برگزار شد و در این مسابقات 250 خلبان زن و مرد به مدت 3 روز با هم به رقابت پرداختند.
از ویژگیهای ییلاق سیلوانا تولید مرغوبترین عسل طبیعی در ایران است که توسط زنبورداران این منطقه انجام می‌شود. صنایع دستی منطقه شامل فرش، گلیم، جاجیم، کلاه و جوراب پشمی و نیز انواع فراورده‌های لبنی مانند ماست، پنیر، کره، روغن حیوانی و پشم از محصولات دامی اشاره کرد. همچنین، عکسهای کارت پستالیتان را در این منطقه ثبت خواهید کرد.
همچنین بخوانید:
استان همدان ، فقط غار علیصدر نیست
گردش در استان همدان نیازمند استفاده از تعطیلات و برنامهریزی مناسب است. چراکه همه روستاهای همدان مانند ورکانه جالب و دیدنیاست.
اگر شما هم از آن دسته از افراد هستید که جاذبه‌های گردشگری استان همدان را فقط غار علیصدر، آرامگاه ابن سینا یا بابا طاهر و گنج نامه میدانید، باید خبری به شما بدهم: در استان همدان روستاهای بینظیری وجود دارد که هنگام سفر به آن حتماً باید رم اضافه برای گوشیتان ببرید، چون عکسهای زیبایی خواهید گرفت که گوشیتان را پُر که هیچ، بلکه منفجر میکنند. روستاهای دیدنی و منحصربهفردی که طبیعتی دوست داشتنی دارند و آبوهوای مطلوب آن برای گذراندن اوقات فراغت و تعطیلات، مخصوصاً در بهار و تابستان جان میدهند.
روستای ملحمدره
یکی از روستاهای تاریخی استان همدان، روستای ملحمدره است که خانههایش به سبک ماسوله استان گیلان، پلهکانی ساخته شده‌اند، همین امر این روستا را به ماسوله غرب کشور معروف کرده است. مکانی بینظیر و زیبا در هفت کیلومتری شهرستان اسدآباد. سنگ و گچ شالوده اصلی خانههای عروسکیِ این روستااست و پنجرههایش امانتی از دل طبیعت، از جنس چوب. وقتی در کوچههای این روستا قدم میزنید، عطری دلنشین و خوشبو تمام فضای منطقه را پر کرده است و همه تقصیرها به گردن درختان آلو و گلهای پیچک است. در این روستا بیش از هر چیز باغهای میوه و تاکستانهای انگور خودنمایی میکنند، با رودخانهای زیبا که غیر از زیبایی و چشمنوازی، وظیفه تامین کردن آب مورد نیاز برای کشاورزی و باغداران را به عهده دارد.
روستای حبشی
در سفر به استان همدان ، روستای دیدنی دیگری به نام روستای حبشی، در شهرستان اسد آباد برای گردشگران قد علم کرده است. قدمتش به دوران مادها باز میگردد. جایی که گردشگران زیادی به خاطر طبیعت بینظیر و بکرش ، برای دیدن گلهای رنگارنگ، چمنزارها و باغهای وسیع طبیعی و تفرجگاههای رویایی به آن سفر میکنند. روستای حبشی در دامنه کوه زریله واقع شده است، با گیاهان دارویی زیاد در کوهستانهای اطراف. همانجا که شاهد گونههای متنوعی از گیاهان خودرو خواهید بود. همچنین غاری زیبا دارد که سر زدن به آن خالی از لطف نیست. آنچه شاید توجهتان را جلب کند این است که بیشتر خانهها در دو طبقه بنا شده‌اند که طبقهی زیرین به عنوان انباری و طبقهی بالایی برای سکونت استفاده می‌شود. چه جالب!
روستای سیمین ابرو
از دیگر روستاهای استان همدان و نمونه جاهای دیدنی آن، روستای سیمین ابرو است. سیمینابرو هم سبک معماریش پلهکانیاست و در ساخت خانهها از سنگ و گل استفاده شده است، خانههایی که قدمتشان به بیش از 300 سال می‌رسد. در قسمت جنوب شرقی استان همدان و در 12 کیلومتری آن واقع شده است. قبرستانی قدیمی دارد با سنگ قبرهایی کهن. محصول این روستا گردوهای تازه است که میتوانید به عنوان خوشمزههایی از سفرتان، آنها را برای سوغات با خود بیاورید.
روستای ورکانه
مراقب باشید اینجا همانجایی است که ممکن است رم گوشیتان ارور دهد. دارای جذابیت خارق العاده از جنس مصالح، سنگهای صخره‌ای، پنجرههای چوبی با گلدانهایی کنار آن، با خیابانهای سنگ فرش. به دلیل بافت سنگی تیره و منحصر به فرد این روستا، آن را به عنوان روستای رنسانسی ایران نیز میشناسند. روستای ورکانه، یکی از مقاصد گردشگری ایران است که از همه جای دنیا برای دیدنش میآیند. غیر از عکاسی یکی از کارهای جالبی که در این روستای رنسانسی میتوانید انجام دهید، اسب سواری در روستااست که میتواند سفرتان را هم مانند ورکانه منحصر به فرد کند. چراکه صدای یورتمه رفتن اسبها روی سنگ فرش کوچهها را فقط اینجا خواهید شنید.
همچنین بخوانید:
جاهای دیدنی ارومیه ، چاشنی سفر شما
عده‌ای معتقدند مسجد جامع ارومیه در ابتدا آتشکده بود و بعد از ورود اسلام تخریب شده. شبستان آن مهم‌ترین بخش بنااست و محرابش در دوره ایلخانان ساخته شده.
در زبان آشوری ارومیه به معنی شهر آب است، و به دلیل داشتن منابع غنی آب این نام را گرفته است. با آب‌وهوایی معتدل، پر از باغ‌ها و دشت‌های حاصلخیز و طبیعت سرسبز. یکی از مهم‌ترین شهرهای شروع تمدن بشری، با آثار باستانی بهجامانده حتی از دوره مادها که خبر از تاریخ کهن این شهر می‌دهد. سفر به ارومیه، سفر به دیاری تاریخی است که آثار باستانی و طبیعی‌اش یادگاری از گذشته‌های دور است. همچنین، جاهای دیدنی ارومیه و مناطق گردشگری آن شما را برای ثبت خاطراتی زیبا یاری می‌دهد.
دهکده چی چست
یکی از جاهای دیدنیِ ارومیه دهکده ساحلی چی چست است. یک مکان توریستی-تفریحی که در مسیر دریاچه بنا شده. مجموعه امکانات رفاهی، اقامتی و تفریحی متعددی برای گردشگران فراهم شدهاست. هتل ۳ ستاره، مرکز نمکدرمانی، سالن‌های ویژه برای ورزش، شهربازی کودکان، سایت پرواز، پیست رالی و کارتینگ، موزه، رستوران و کافه‌های گوناگون از امکانات داخل دهکده توریستی تفریحی چی چست هستند. در ۱۸ کیلومتری شهر ارومیه، در مسیر جاده دریاچه ارومیه و نزدیکی بندر گلمانخانه قرار دارد و شاید در زمان اقامت شما مکانی مناسب برای وقت گذرانی باشد.
دریاچه ارومیه
بزرگ‌ترین دریاچه آب شور ایران و ششمین دریاچه آب شور دنیا، یکی از اصلیترین جاهای دیدنی ارومیه است. نمیتوانید به ارومیه بروید و دریاچه را نبینید. با حدود صد جزیره که از نظر زیستمحیطی زیستگاه جانداران مختلفند. مهم‌ترین آنها جزیره اشک است که به دلیل وجود چشمه‌های آب معدنی، مکانی برای پرندگان بومی و مهاجر است و گونه‌ای خاص از خانواده گوزن‌ها به نام گوزن زرد نیز در آن زندگی می‌کند. به دلیل شوری بیش از حد آب، هیچ ماهی در دریاچه ارومیه نیست اما محل مناسبی برای نوعی میگو به نام آرتمیااست. قلعه کاظم داشی نیز در دریاچه ارومیه قرار دارد، به شکل کلاه نظامی ساخته شده و در گذشته‌های دور، هنگام موقعیت‌های حساس تاریخی، از این قلعه به‌عنوان پناهگاه استفاده می‌کردند. با شایعاتی درباره دفن شدن هلاکوخان در این قلعه!
منطقه سیلوانا
سیلوانا نامی با ریشه‌ای ایتالیایی به معنی قطعه‌ای از بهشت است. از نظر نگارنده یکی از بینظیرترین جاهای دیدنی ارومیه است. با زیباترین جاذبه‌های طبیعی. سیلوانا یکی از ۱۹ منطقه در جهان است که اکسیژن خالص دارد. چشمه‌ها و دریاچه‌هایی از آب شدن برف در آن قرار دارد که هدیهاش به این منطقه بهشتی، طراوت و سرسبزیاست. بیش از صد روستا در منطقه سیلوانا وجود دارد و علاوه‌بر طبیعت بکر، جاذبه‌های گردشگری مانند پیست اسکی و سایت پاراگلایدر هم در این منطقه وجود دارد.
پیست اسکی خوشاکو ارومیه
همانطور که ذکر شد، پیست اسکی نیز یکی دیگر از جاهای دیدنی ارومیه است، همه ساله در فصل زمستان پر از گردشگران ایرانی و خارجی می‌شود و به دلیل طبیعت بسیار زیبا غیر از اسکیبازان، گردشگران زیادی را به دام خود میاندازد.
آدرس: ارومیه – بخش سیلوانه – روستای خوشاکو
مسجد جامع ارومیه
مسجد جامع ارومیه در بازار سنتی و قدیمی این شهر قرار دارد. کتیبه و یا سندی در موردی تاریخ دقیق ساخت مسجد در دست نیست؛ اما عده‌ای، با توجه به سبک معماری و تزیینات داخلی آن، عقیده دارند که بنا متعلق به دوران سلجوقی است و عده‌ای دیگر میگویند این مسجد در ابتدا آتشکده بوده و بعد از ورود اسلام تخریب شده. شبستان آن مهم‌ترین بخش بنااست و محرابش در دوره ایلخانان ساخته شده.
کلیسای ننه مریم
کلیسای ننه مریم یکی از تاریخیترین جاهای دیدنی ارومیه است. قدیمیترین کلیسای مشرق زمین. البته تاریخی دقیق از زمان ساختش در دست نیست، اما باستان‌شناسان معتقدند این بنا یکی از کهن‌ترین کلیساهای جهان است و بعد از کلیسای بیت‌‌اللحم دومین کلیسای تاریخیاست. عده‌ای دیگر بر این باور‌ند که ننه مریم در ابتدا آتشکده بود و بعد از اینکه زرتشتیان به مسیحیت روی آوردند، به کلیسا تبدیل شد و کلاً اولین کلیسای ساخته شده در مشرق‌زمین است. معماری آن شبیه به سبک معماری آشوریان و ساسانیان است. داخل آن شبیه به دیگر کلیساها نیست، با سقفی کوتاه، از راهروهای تو‌در‌تو تشکیل شده و برای مسیحیان مکانی بسیار باارزش است، تا جایی که تابلویی بیرون در ورودی‌اش نصب شده که: «کفش‌هایت را از پا بیرون بیاور، مکانی که در آن ایستاده‌ای مقدس است.»
